Z roku na rok marnujemy coraz więcej jedzenia, produktów codziennego użytku i przedmiotów, które – wbrew pozorom – mogłyby nam jeszcze posłużyć. Według raportu FAO, statystyczny Europejczyk wyrzuca rocznie około 96 kg jedzenia. Ale nie tylko żywność ląduje w koszu. Wyrzucamy także przedmioty, które kiedyś były cenione i wykorzystywane na różne sposoby – od łupin po fusy. Tymczasem nasze babcie doskonale wiedziały, jak wycisnąć z rzeczy maksimum możliwości, zanim naprawdę stały się odpadem. W tym artykule przywołamy nieco zapomniane, ale niezwykle praktyczne triki, które pozwolą Ci nie tylko oszczędzić pieniądze, ale i zadbać o środowisko.
Skórki z cytrusów – nie tylko do herbaty
Cytryny i pomarańcze to owoce, które większość z nas zjada lub wyciska, a skórkę od razu wyrzuca. Tymczasem skórki cytrusowe mają ogromny potencjał, który można wykorzystać na wiele sposobów. Wysuszone i starte na drobno skórki cytryny nadają się idealnie jako dodatek do ciast, naleśników czy herbaty. W domowej kuchni mogą zastąpić gotowe aromaty i olejki – co więcej, są naturalne i pozbawione chemii.
Ale to nie wszystko. Skórki pomarańczy i cytryn można również wykorzystać jako naturalny odświeżacz powietrza. Wystarczy wrzucić je do garnka z wodą, dodać kilka goździków i odrobinę cynamonu, a następnie podgrzewać na wolnym ogniu. Powstała para wypełni mieszkanie przyjemnym zapachem. Suszone skórki można także włożyć do szafy – odstraszą mole i nadadzą ubraniom świeżości. Warto również wiedzieć, że skórki cytrusowe świetnie usuwają tłuszcz. Przetarte nimi powierzchnie w kuchni stają się czyste i pachnące.
Fusy po kawie – złoto dla ogrodu i nie tylko
Kawa to jeden z najczęściej spożywanych napojów na świecie, a fusy – produkt uboczny, który bez zastanowienia trafia do kosza. To błąd. Fusy po kawie mają wiele zastosowań – od kosmetycznych, przez ogrodnicze, aż po czyszczące. Doskonale sprawdzają się jako naturalny peeling do ciała – usuwają martwy naskórek, poprawiają mikrokrążenie i wygładzają skórę. W połączeniu z oliwą z oliwek tworzą tani, ekologiczny kosmetyk.
W ogrodzie fusy mogą pełnić rolę nawozu – są bogate w azot i poprawiają strukturę gleby. Można je wsypywać bezpośrednio do ziemi lub mieszać z kompostem. Sprawdzają się również jako odstraszacz ślimaków czy kotów sąsiadów – zwierzęta nie przepadają za ich zapachem. Warto jednak wiedzieć, że w pewnych sytuacjach fusy z kawy szkodliwe są dla zdrowia lub środowiska. Przede wszystkim, trzeba zadbać o to, by były dobrze wysuszone, w przeciwnym wypadku rozwinie się na nich pleśń – a ta zaszkodzi roślinom.
W domu fusy można wykorzystać do pochłaniania zapachów – wystarczy wsypać je do miseczki i postawić w lodówce lub łazience. Można nimi też wyczyścić przypalone garnki – ich ziarnista struktura skutecznie usuwa trudne zabrudzenia.
Cebulowe łupiny – naturalny barwnik i lekarstwo
Większość osób obiera cebulę i bez namysłu wyrzuca łupiny. Tymczasem właśnie w tych zewnętrznych, cienkich warstwach kryje się mnóstwo dobroczynnych substancji. Cebulowe łupiny są źródłem przeciwutleniaczy, takich jak kwercetyna, która wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwwirusowe. Można z nich przygotować wywar, który wspiera odporność i łagodzi objawy przeziębienia.
W medycynie ludowej wywar z cebulowych łupin był stosowany jako naturalny lek na kaszel i ból gardła. Wystarczy zalać garść łupin wrzątkiem i parzyć jak herbatę przez kilka minut. Taki napar można pić, ale też wykorzystać do płukania gardła lub inhalacji.
Nie zapominajmy również o ich zastosowaniu w kuchni i gospodarstwie domowym. Łupiny cebuli są znanym barwnikiem do jajek wielkanocnych, ale świetnie sprawdzą się też jako naturalna farba do tkanin czy włóczek. Gotowanie ich z białymi materiałami daje delikatny, ciepły odcień brązu. Takie praktyki wracają dziś do łask – są ekologiczne i pozwalają zredukować zużycie sztucznych barwników.
Suche końcówki chleba – więcej niż bułka tarta
Stary chleb, zwłaszcza suchy i twardy, często trafia do kosza. Tymczasem suchy chleb to skarbnica możliwości. Najbardziej oczywiste zastosowanie to przygotowanie domowej bułki tartej. Wystarczy zetrzeć chleb na tarce lub zmielić w malakserze, a następnie przechowywać w słoiku. Taka bułka tarta nie zawiera żadnych konserwantów i ma pełniejszy smak niż sklepowa.
Ale to dopiero początek. Kawałki suchego chleba można wykorzystać do zrobienia grzanek – wystarczy pokroić je w kostkę, skropić oliwą, dodać przyprawy i wstawić do piekarnika. Grzanki świetnie nadają się do zup i sałatek. Innym pomysłem jest przygotowanie zapiekanek – z mlekiem, jajkiem, serem, warzywami. To danie typu „zero waste”, które można dostosować do zawartości lodówki.
Babcie często dodawały suchy chleb do zup – zmiękczał się w bulionie i nadawał potrawom charakterystyczny smak. Można też przygotować z niego klasyczny żurek lub chlebowy zakwas. W Niemczech i Czechach popularna jest tzw. chlebowa zupa, która nie tylko syci, ale też pozwala zużyć pieczywo do końca.
Obierki z warzyw – podstawa domowego bulionu
Kiedy obieramy marchewki, pietruszkę czy seler, większość z nas nie zastanawia się nawet, że właśnie wyrzuca jedną z najcenniejszych części warzywa. Obierki, choć niepozorne, zawierają mnóstwo aromatu i wartości odżywczych. Warto je zbierać w woreczku i zamrażać – po kilku dniach można z nich ugotować domowy bulion warzywny. Taki wywar nie tylko jest pyszny, ale też wolny od glutaminianu sodu i innych chemicznych dodatków.
Oprócz klasycznych obierek, warto również zbierać końcówki pora, natkę z marchwi czy łodygi ziół. Gotowanie ich razem z przyprawami (liść laurowy, ziele angielskie, pieprz) pozwala uzyskać esencjonalny wywar. Po przecedzeniu można go wykorzystać jako bazę do zup, sosów czy risotto. Taki sposób gospodarowania resztkami pozwala znacznie ograniczyć marnowanie jedzenia.
Niektóre obierki – jak te z ziemniaków – można także upiec w piekarniku. Wystarczy je dobrze umyć, wysuszyć, przyprawić i upiec. Powstają z tego chrupiące, zdrowe chipsy. To szybka przekąska, która nie kosztuje ani grosza, a smakuje lepiej niż gotowe produkty ze sklepu.
Skorupki jaj – naturalne źródło wapnia
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że skorupki jaj nie są tylko odpadem. Skorupki zawierają aż 90% wapnia, który można wykorzystać w domu i ogrodzie. Po dokładnym wysuszeniu i zmieleniu mogą służyć jako suplement diety – oczywiście po uprzedniej konsultacji z lekarzem. Wapń z jajek jest dobrze przyswajalny, co potwierdzają badania przeprowadzone w Japonii na grupie osób starszych.
W ogrodzie zmielone skorupki sprawdzają się jako nawóz – wzbogacają glebę i chronią rośliny przed szkodnikami. Można je również wsypać do doniczek – szczególnie dobrze wpływają na rośliny kwitnące. W kuchni skorupki można wykorzystać do czyszczenia termosów lub butelek – wystarczy wsypać je do środka, zalać wodą i potrząsnąć. Taka mieszanka skutecznie usuwa osad i nieprzyjemny zapach.
W tradycyjnych gospodarstwach domowych skorupki były też używane jako dodatek do octu spirytusowego – powstawał z tego naturalny środek czyszczący o właściwościach odkamieniających. Można go stosować do czyszczenia łazienki, kuchni czy czajników. Działa skutecznie, a przy tym nie szkodzi środowisku.
Woda po gotowaniu – nie wylewaj, wykorzystaj
Czy wiesz, że woda po gotowaniu warzyw, ryżu czy makaronu może mieć drugie życie? Woda z gotowania ziemniaków zawiera skrobię, która nadaje się do czyszczenia szyb i luster – po ostudzeniu wystarczy przelać ją do spryskiwacza i przetrzeć szmatką. Pozostawia powierzchnię lśniącą i bez smug.
Woda po gotowanych warzywach jest bogata w składniki mineralne – może stanowić podstawę do zup lub sosów. W kuchni włoskiej powszechnie wykorzystuje się wodę po makaronie do zagęszczania sosów – skrobia poprawia ich konsystencję i smak. Woda po ryżu ma natomiast właściwości łagodzące – można jej używać do pielęgnacji twarzy, szczególnie przy cerze wrażliwej.
Dla roślin doniczkowych woda po gotowaniu, oczywiście bez soli, stanowi naturalny nawóz. Warto ją ostudzić i podlewać nią kwiaty. Taki zabieg wzmacnia system korzeniowy i poprawia kondycję roślin. Babcie robiły to od zawsze – intuicyjnie korzystały z zasobów, które dziś traktujemy jak odpady.
Artykuł sponsorowany
