Oksytocyna nazywana jest hormonem miłości. Została odkryta na początku XX wieku przez Henrego Dale’a, a swoją nazwę wzięła od połączenia greckich słów oxys i tokos, które oznaczają “szybkie narodziny”.
Działanie oksytocyny związane jest przede wszystkim z porodem, choć hormon ten ma wpływ na przebieg całej ciąży, a nawet na sam moment poczęcia. Oksytocyna pomaga także w wydzielaniu mleka z piersi matki.
W jaki sposób oksytocyna, może pomóc w radzeniu sobie z fobią społeczną? Poznaj działanie hormonu miłości na kształtowanie się relacji międzyludzkich i poprawę funkcjonowania jednostki w społeczeństwie.
Wpływ oksytocyny na zdrowie psychiczne
Oksytocyna ma związek z tworzeniem i kształtowaniem się relacji międzyludzkich. Wpływa na poczucie bliskości i przywiązania między partnerami. Im bardziej są sobie bliscy, fizycznie i psychicznie, tym więcej się jej wydziela.
Oksytocyny jest więcej w związkach szczęśliwych ludzi. Ma także wpływ na psychikę i nasze zachowanie oraz na relacje matki i dziecka.
Dzięki niej mamy ochotę przebywać z innymi ludźmi, przynależeć i żyć aktywnie w społeczeństwie. Oksytocyna ma także wpływ na nasze zaufanie do innych ludzi, redukuje stres, poprawia samopoczucie i samoocenę oraz nastraja optymistycznie i wzmacnia poczucie własnej wartości.
Ten przyjemny w działaniu związek chemiczny wzmacnia pozytywne cechy osobowości, takie jak ciepło, zaufanie, altruizm, otwartość i hojność. Sprawia też, że ludzie są bardziej ekstrawertyczni i towarzyscy.
Przede wszystkim jednak, zmniejsza lęk społeczny, pomaga przezwyciężyć nieśmiałość i fobię społeczną. Dlatego w tym artykule, zajmiemy się wpływem oksytocyny na radzenie sobie z fobią społeczną.
Oksytocyna a fobia społeczna
Oksytocyna wpływa na gotowość jednostki do zaakceptowania ryzyka społecznego wynikającego z interakcji interpersonalnych. Potwierdzają to badania na zwierzętach, określające istotną rolę oksytocyny jako biologicznej podstawy zachowań prospołecznych.
Odzyskanie zaufania po zdradzie i zranieniu bywa bardzo trudne. Naukowcy z Uniwersytetu w Zurychu badali zaburzenia społeczne takie jak fobia społeczna i autyzm.
Odkryli oni, że odzyskanie zaufania do ludzi jest możliwe dzięki oksytocynie. Ich zdaniem to ważna substancja chemiczna, która pomaga utrzymać równowagę między wybaczaniem a zapominaniem przy uczeniu się na błędach.
Badania nad fobią społeczną w kontekście zaufania
Osoby z fobią społeczną izolują się od innych ludzi ponieważ stracili do nich zaufanie. Bardzo częsta jest generalizacja, która polega na tym, że skoro zostali zranieni w przeszłości, inni ludzie mogą to zrobić ponownie.
Izolują się więc od potencjalnego źródła zagrożenia. Konsekwencją tego jest samotność i wiążący się z nią ból psychiczny. Aby z niej wyjść niezbędne jest ponowne zaufanie w którym może pomóc oksytocyna.
Thomas Baumgartner z Uniwersytetu w Zurychu wraz z kolegami przeprowadził badanie z udziałem 49 mężczyzn-ochotników, którzy zostali zmuszeni do grania w dwa rodzaje gier – grę zaufania i grę ryzyka.
Ochotnicy otrzymali preparaty chemiczne, oksytocynę lub placebo wtryskiwane poprzez aerozol do nosa. Nie byli w stanie odróżnić tych dwóch od siebie. Dodatkowo, mózgi ochotników skanowano podczas gry za pomocą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI).
Zobacz też: Jak się pozbyć negatywnego myślenia?
W pierwszej grze – zaufania, uczestnicy zostali poproszeni o przekazanie pieniędzy powiernikom, przy założeniu, że zainwestują oni pieniądze i zdecydują, czy zwrócić zyski, czy zdradzić zaufanie uczestników i zatrzymać wszystkie pieniądze.
W drugiej grze – ryzykownej, ludzki powiernik został zastąpiony komputerem, który dawał losowe zwroty. Ochotnicy w pierwszej grze, którzy otrzymywali oksytocynę, byli skłonni ponownie zainwestować, nawet po tym, jak ich zaufanie zostało złamane przez powiernika, podczas gdy grupa, której podano placebo, była mniej skłonna do inwestowania.
Podczas gry ryzykownej oksytocyna nie miała wpływu na zachowanie inwestycyjne graczy.
Oksytocyna daje bardzo silny efekt. – Badani, którzy otrzymali oksytocynę, nie wykazali żadnych zmian w zachowaniu zaufania, mimo że zostali poinformowani, że ich zaufanie zostało nadwyrężone w około 50% przypadków. – dr Thomas Baumgartner
Powiedział też, że rola oksytocyny w zaufaniu może przyczynić się do głębszego zrozumienia zaburzeń psychicznych, takich jak fobia społeczna lub autyzm. Badacze wykazali, że oksytocyna wpływa na reakcje badanych szczególnie związane z zaufaniem.
Naukowcy uważają, że za objawy fobii społecznej odpowiedzialne jest ciało migdałowate, które kontroluje reakcje strachu i wywołuje objawy zaburzeń lękowych.
Na koniec, dr Baumgartner stwierdził:
Na podstawie naszych wyników możemy teraz stwierdzić, że brak oksytocyny jest co najmniej jedną z przyczyn fobii społecznej.
Czy oksytocyna może wyleczyć nieśmiałość, autyzm lub inne zaburzenia psychiczne?
Do przeciwnych wniosków doszedł Paul J. Zak, założyciel Centrum Studiów Neuroekonomicznych, profesor ekonomii, psychologii i zarządzania na Claremont Graduate University. Uważa, że oksytocyna jest tylko jedną z ich przyczyn a badania behawioralne na ludziach dotyczące oksytocyny są jeszcze w powijakach.
Wg niego ważnym odkryciem jest to, że 98% osób, które przebadał, prawidłowo wydziela oksytocynę, gdy obdarza się ich zaufaniem. Ludzki układ oksytocyny motywuje chęć interakcji z innymi, a ci, których mózgi uwalniają skok oksytocyny, odwzajemniają zaufanie, które im okazano.
Paul J. Zak w badaniach przeprowadzonych z dr Elizabeth Hoge i jej kolegami ze szpitala Massachusetts General Hospital w Bostonie odkrył również, że osoby ze zdiagnozowanym zaburzeniem lęku społecznego mają wysoki poziom rozregulowanej oksytocyny.
U zdrowych ludzi oksytocyna jest uwalniana kilka sekund po bodźcu. Uwalnianie oksytocyny sygnalizuje, że interakcje społeczne są dla nas bezpieczne. Oksytocyna nie dostarcza mózgowi wyraźnego sygnału do kierowania zachowaniem.
Czy zatem osobom z zaburzeniami zachowań społecznych należy podawać dodatkową oksytocynę?
Według autora powyższych badań:
Zwiększenie aktywności oksytocyny u tych pacjentów może mieć niewielki lub żaden wpływ na ich zachowanie. – Paul J. Zak
Najnowsze badania nad oksytocyną
Nowe badania z 2017 roku, opisane w czasopiśmie Biological Psychiatry, sugerują, że hamowanie hormonu oksytocyny może pomóc ludziom wyjść z nieprzyjemnych, stresujących lub traumatycznych sytuacji społecznych.
Badania prowadzone wspólnie przez Natalię Duque-Wilckens i Briana Trainora, którzy są neurobiologami behawioralnymi na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis – idą dalej i sugerują, że blokowanie neuroprzekaźnika może w rzeczywistości pomóc ludziom wyjść z lęku społecznego.
Hipoteza naukowców jest taka, że oksytocyna, zamiast po prostu promować więzi społeczne, wzmacnia zarówno pozytywne, jak i negatywne tego rodzaju interakcje.
To, zdaniem zespołu, wyjaśnia, dlaczego neuroprzekaźnik jest znany jako hormon miłości, ale może również powiększać dystans społeczny po negatywnych, stresujących doświadczeniach zbiorowych.
Jak zatem zwiększyć poziom oksytocyny?
Spożycie oksytocyny w czystej postaci jest nie tylko nielegalne, ale także bezużyteczne. Oksytocyna jest niszczona przez kwasy żołądkowe, a jej okres przebywania w naszym krwiobiegu trwa 3 minuty.
Najzdrowszym sposobem na osiągnięcie optymalnego poziomu oksytocyny jest nakłanianie ciała i umysłu do wspierania własnego jej uwalniania.
Zobacz też: Jak się zmotywować?
Co więc ludzie mogą zrobić, aby złagodzić lęk społeczny, nie aplikując oksytocyny do nosa ani nie spożywając jej w czystej postaci?
Sposoby na zwiększenie poziomu oksytocyny
Zdaniem Paula J. Zak’a można:
- Zastosować selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), leki zwykle stosowane w leczeniu depresji, takie jak Prozac lub Paxil. Oksytocyna wydziela się razem z serotoniną, więc zwiększenie serotoniny również zwiększa oksytocynę.
- Zaadoptować psa. Pogłaskanie psa uwalnia oksytocynę u psa i człowieka.
- Poddać się masażowi. Przygotowuje to mózg do uwalniania oksytocyny i motywuje interakcje z nieznajomymi.
Inne sposoby na zwiększenie poziomu oksytocyny
Oprócz tego możesz:
- Podarowanie komuś prezentu.
Badania oksytocyny wykazały, że otrzymywanie prezentów podnosiło jej poziom . Dlaczego nie uczynić tego regularną praktyką? Kluczem jest nie oczekiwać w zamian prezentu, po prostu zaskoczyć kogoś bez powodu. - Dzielenie się posiłkiem.
- Otrzymanie i prawienie komplementów.
Kiedy słyszymy komplement, czujemy się dobrze ze sobą. Wierzymy, że jesteśmy kochani i szanowani. Oksytocyna działa również na tym poziomie. Hormon ten wzrasta, gdy troszczymy się i współczujemy innym lub odwrotnie. Słowa mają potężną moc. Kiedy czujemy się kochani, również zwiększa się oksytocyna. Dobroć, którą okazujesz innym, także ją zwiększa. - Mówienie bliskim, że ich kochasz.
- Zrobienie czegoś dla innych.
Robienie czegoś miłego dla kogoś innego, ponieważ masz na to ochotę to natychmiastowa poprawa nastroju. Po prostu daj trochę siebie – uśmiech, miłe słowo. Wszystko, co wywołuje prawdziwy uśmiech na twarzy kogoś innego, natychmiast poprawi ci humor, zwiększając poziom oksytocyny. - Słuchanie innych.
Każdy chce się czuć uznany. Wszyscy chcemy wiedzieć, że jesteśmy wysłuchiwani i akceptowani. Słuchanie to kolejny sposób na zwiększenie ilości oksytocyny. Słuchaj uważnie. Odłóż telefon. Wyłącz komputer. Znajdź czas, aby być z kimś w 4 oczy. Również słuchanie muzyki uwalnia oksytocynę. - Ćwiczenia, uprawianie sportu.
Endorfiny i oksytocyna zwiększają swoją ilość podczas ćwiczeń. Ćwiczenia fizyczne służą nie tylko utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania organizmu. Korzystna jest również ilość hormonów uwalnianych do mózgu podczas ćwiczeń. - Płacz.
Badania wykazały, że tłumienie emocji obniża poziom oksytocyny. Wstrzymywanie się od uczuć i nie radzenie sobie z nimi powoduje stres i inne problemy fizyczne w ciele. Uwolnienie łez pozwala ciału powrócić do stanu spokoju, zamiast utrzymywać gniew lub frustrację. - Kreatywne myślenie.
Kreatywność pomaga odstresować umysł. Podczas tworzenia, niczego się nie martwisz ani nie boisz. Kiedy malujesz, rysujesz, szyjesz, piszesz, grasz na instrumencie lub cokolwiek, co zabiera cię z normalnej rutyny, pozwalasz dobrym hormonom przejąć kontrolę w mózgu. Endorfiny są uwalniane razem z oksytocyną. Poświęcenie czasu na wykorzystanie swoich talentów jest niezbędne do wywołania radości.
Cały czas zdobywamy ważne informacje na temat tego, jak ludzki mózg czyni nas istotami społecznymi, a także nowe sposoby zastosowania tej wiedzy u pacjentów.
Oksytocyna jest tematem niezwykle ciekawym, cały czas analizowanym przez naukowców i wkrótce na pewno dowiemy się o nowych, ważnych i przydatnych odkryciach w tej dziedzinie.
Zachęcam do przeczytania moich pozostałych artykułów na temat fobii społecznej. Jeśli chcesz pozbyć się tego zaburzenia, mogą Ci się bardzo przydać: http://januszkoch.pl/
Podoba mi się. Bardzo merytoryczny tekst. Można się dużo dowiedzieć. Myślałem, że tylko endorfiny odpowiadają za poczucie szczęścia.
Pozdrawiam!